CZĘSTO WYSTĘPUJĄCE ZABURZENIA I CHOROBY

Depresja

Obniżony nastrój, brak energii, utrata zainteresowań, negatywne postrzeganie siebie, swojej przyszłości, problemy ze snem. Kiedy udać się do psychiatry? Jeśli depresyjny nastrój utrzymuje się dłużej niż dwa tygodnie, warto skorzystać z pomocy. Czasem lekarz zaproponuje leczenie farmakologiczne, czasem zaleci psychoterapię. Leki skutecznie poradzą sobie z objawami depresji, jednak warto wspomóc to leczenie psychoterapią. Badania potwierdzają skuteczność obu metod leczenia, jednak psychoterapia (poznawczo-behawioralna) zmniejsza prawdopodobieństwo nawrotu. Pacjent który lepiej rozumie siebie, myśli w sposób bardziej elastyczny i realistyczny jest bardziej odporny na depresję w przyszłości.

Schemat myśli, emocji i zachowania w depresji

Lęk, napad paniki, nerwica

Pacjenci, którzy doświadczają objawów lękowych, często zanim trafią do psychiatry czy psychoterapeuty szukają pomocy u internisty, kardiologa, neurologa czy na SORze. Ponieważ objawy fizjologiczne lęku interpretują jako objawy choroby somatycznej (zawał, udar, choroba OUN itp.) poddają się diagnostyce w tym kierunku. Zlecane przez lekarzy badania wykluczają jednak chorobę somatyczną. Wtedy lekarz sugeruje wizytę u psychiatry podejrzewając zaburzenie lękowe: „to pewnie nerwica” . Dla wielu pacjentów jest to trudna decyzja, do głosu dochodzą stereotypy nt „chorych psychicznie”. Wstydzą się swoich problemów, nie rozmawiają o nich czasem nawet z bliskimi. Czują się napiętnowani, wadliwi. To dodatkowo nasila objawy.

Niemal wszyscy pacjenci doświadczają ogromnej ulgi, gdy dowiadują się, że rozpowszechnienie zaburzeń lękowych sięga niemal 15% dorosłej populacji. Prawie każdy doświadczył napadu paniki. Pacjenci leczący się z powodu zaburzeń lękowych to normalni, dobrze funkcjonujący ludzie, często zaburzenie lękowe jest ceną za sukces zawodowy czy naukowy. Lęk jest naturalną emocją, doświadcza go każdy człowiek, jednak gdy jest „nadmiarowy”, upośledza codzienne funkcjonowanie warto zgłosić się do specjalisty i nauczyć się radzić sobie z nim.

Zaburzenia osobowości

Osoby, które zgłaszają się do specjalisty z powodu zaburzonej osobowości rzadko podają to jako powód zgłoszenia. Najczęściej nie radzą sobie z regulowaniem emocji, mają problem w relacjach z ludźmi, nierzadko sięgają po używki czy inne nieadaptacyjne strategie radzenia sobie. Współczesne klasyfikacje diagnostyczne sugerują rozpatrywanie zaburzonej osobowości u pacjentów u których pojawia się depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania czy nadużywanie substancji psychoaktywnych. Czym one są? Otóż definicje wskazują na trwałą, odbiegającą od norm charakterystykę osoby obejmującą wzorce jej przeżywania wewnętrznego oraz zachowania. Ta odmienność dotyczyć może:

procesów poznawczych – czyli to jak pacjent postrzega i interpretuje rzeczy, ludzi i wydarzenia, w jaki sposób formułuje sądy i wyobrażenia o sobie i innych,
uczuciowości – jej zakresu, intensywności i tego jak dostosowuje poziom wzbudzenia emocjonalnego i reakcje,
panowania nad impulsami,
sposobu odnoszenia się do innych i postępowania w sytuacjach międzyludzkich.

Jak taka definicja przekłada się na życie? Osoby zaburzone mają przede wszystkim trudne relacje z innymi. Mogą mieć problem z nawiązywaniem relacji, z ich utrzymywaniem, z bliskością. Obserwują u siebie pewne wzorce zachowań – np. pacjenci borderline mają łatwość nawiązywaniu relacji, wchodzę w nie z ogromną intensywnością, jednak nie potrafią ich utrzymać, często ich związki kończą się burzliwie, w atmosferze konfliktu. Dotyczy to nie tylko związków romantycznych, ale także przyjaźni i znajomości na gruncie zawodowym. Inne zgłaszane problemy to intensywna emocjonalność, problem z regulowaniem emocji – pacjenci żyją tak, by nie dopuszczać ich do głosu, jednak efektem tego będą np. wybuchy złości, napady lęku czy depresja. Często nie rozumieją siebie, mają niską samoświadomość – nie potrafią rozpoznać swoich emocji oraz potrzeb, mają nieadaptacyjne strategie ich zaspakajania (np napady objadania, substancje psychoaktywne, hazard, uzależnienie od internetu).

Pacjent nie musi rygorystycznie spełniać kryteriów diagnostycznych zawartych w klasyfikacjach DSM czy ICD by wyraźny rys osobowościowy zakłócał jego codzienne funkcjonowanie. Warto wraz z terapeutą odkrywać źródła problemów, uczyć się nowych sposobów interpretowania rzeczywistości czy sprawdzać inne, bardziej elastyczne reakcje na dotykające nas zdarzenia. Warto też w bezpiecznej, terapeutycznej relacji świadomie przeżywać swoje emocje by lepiej sobie z nimi radzić na codzień.

Zaburzenia odżywiania: anoreksja, bulimia, napady objadania, otyłość

Zaburzenia odżywiania są poważnym problemem natury psychicznej. Pomijając zagrożenie dla zdrowia, a w niektórych przypadkach życia, towarzyszy im zawsze nieustające napięcie, rozdrażnienie, problem z poczuciem własnej wartości, zaburzone relacje z innymi. Mają pewna wspólną cechę – a mianowicie nadmierne, nieadekwatne przywiązywanie wagi do kształtu ciała, który staje się centralnym obszarem dla samooceny. Mechanizm zaburzenia podobny jest do mechanizmu uzależnienia – pacjentki uzależniają się od poczucia kontroli, które daje im przestrzeganie restrykcyjnej diety, od napadów objadania, gdzie mogą odpuszczając tą kontrolę doświadczyć nagradzającego poczucia ulgi, czy od zachowań kompensacyjnych – wymiotów czy przeczyszczania, które pozwalają odzyskiwać kontrolę.

Życie zaczyna toczyć się wokół tych zachowań, co nie oznacza, że dają one poczucie satysfakcji i spełnienia. Podobnie jak substancje psychoaktywne – niszczą one życie pacjentek. Taki stan wymaga pomocy specjalisty – samemu niezwykle trudno jest sobie poradzić. Wspólnie z terapeutą odkrywamy mechanizmy zaburzenia, pracujemy nad przekonaniami, które za nim stoją, przyglądamy się szkodliwym strategiom, wprowadzamy nowe, bardziej adaptacyjne. Poszerzamy obszary ważne dla samooceny, tak by nie opierała się ona jedynie o kształt ciała często nierealistycznie wyśrubowany przez wzorce kulturowe.

Pacjentki, które trafiają do gabinetu z zaburzeniem odżywiania ze zdziwieniem odkrywają, że każda dieta to początek tycia, każde restrykcje żywieniowe kończą się napadem objadania, dlatego wprowadzamy zdrowy wzorzec odżywiania – pozwala on zadbać o siebie w zgodzie z własnymi potrzebami.

Zaburzenia seksualne

Udane życie seksualne jest niezwykle ważnym czynnikiem naszego dobrostanu. Zaburzenia tej sfery mogą negatywnie wpływać na nasze funkcjonowanie, relacje z samym sobą i innymi. Często ludzie bagatelizują te problemy, głównie z powodu wstydu i lęku. Boją się rozmawiać o tak osobistych problemach, czasem przed samym sobą trudno jest się przyznać, że nie wszystko jest tak, jak by się chciało. Decyzja o skorzystaniu z pomocy seksuologa jest jedną z trudniejszych. Warto jednak pozwolić specjaliście by pomógł nam cieszyć się pełnią życia.

Najczęściej zgłaszane problemy u seksuologa:

czynnościowe zaburzenia seksualne (zaburzenia erekcji, zaburzenia podniecenia, bolesność podczas stosunku, przedwczesny wytrysk, zaburzenia orgazmu)
trudności w relacjach (trudność w nawiązywaniu relacji, trudność w komunikacji w sferze seksualnej)
nałogowa/nietypowa masturbacja
lęk przed stosunkiem
zaburzenia pożądania
zaburzenia preferencji seksualnych
brak satysfakcji ze związku
brak akceptacji swojej orientacji seksualnej
zaburzenia seksualności kobiet w różnych fazach życia np. ciąża, menopauza
zaburzenia seksualności mężczyzn w różnych fazach życia np. andropauza
cyberseks
uzależnienie od pornografii